Wist jij dat jij als slachtoffer, of nabestaande, van een misdrijf rechten hebt? Met ingang van 1 januari 2023 is het tweede gedeelte van de Wet uitbreiding slachtofferrechten in werking getreden. Met deze wet treedt ook het uitgebreide spreekrecht van stief- en pleegfamilieleden in werking. Op een later tijdstip zal de wet verder worden uitgebreid voor wat betreft de verplichte verschijning van verdachten.
Wil jij alvast weten welke rechten jij hebt? Wij hebben ze in dit artikel op een rij gezet:
-
Recht om aangifte te doen
Je kunt aangifte doen door te bellen naar 0900-8844, naar het politiebureau te gaan, of online via de website. De politie is verplicht om je aangifte op te nemen. Wil je dat er iemand meegaat als je aangifte doet? Vraag aan de politie of dit mag. Een advocaat mag je altijd helpen/ bijstaan bij het doen van aangifte.
-
Recht op hulp
Voor hulp kun je terecht bij verschillende instanties. De Slachtofferwijzer helpt je met het vinden van een organisatie die de praktische, juridische, financiële en/ of emotionele hulp biedt waar jij behoefte aan hebt.
-
Recht op bijstand
Je hebt altijd recht op een advocaat. De politie of het Openbaar Ministerie (hierna: ‘OM’) mag ondersteuning door een advocaat nooit weigeren. Aan de door jou gekozen advocaat zijn kosten verbonden, houd deze goed in de gaten: de rechtsbijstand kan gratis, gesubsidieerd of (deels) verzekerd zijn. Ook is het mogelijk dat je zelf voor de kosten opdraait. Naast een advocaat kan rechtshulp ook worden verleend door de rechtsbijstandsverzekeraar of door instanties zoals Slachtofferhulp Nederland, en kan andersoortige hulp worden verleend door bijvoorbeeld een vriend of familielid.
Advocaat Eva Korver vertelt: “Ik begrijp hoeveel er op je afkomt nadat je slachtoffer bent geworden van een misdrijf. Ik probeer daarom bij de behandeling van een letselschadezaak zoveel mogelijk uit handen te nemen. Zodat het slachtoffer zich kan richten op zijn of haar herstel. Ik haal er voldoening uit om voor elkaar te krijgen dat jij als slachtoffer krijgt waar je recht op hebt. “
-
Recht op een tolk
Begrijp je de Nederlandse taal niet goed? Dan heb je recht op een tolk tijdens de aangifte, in het strafproces en in de gesprekken met Slachtofferhulp Nederland. Ook kun je met een brief naar het OM of de rechter een vertaling verzoeken van documenten die gaan over je aangifte, het onderzoek, de strafzaak of de strafuitvoering.
-
Recht op informatie
In hoofdlijnen gaat het hier over het geven van informatie over jouw rechten, het verloop van de zaak en over eventuele spullen van jou die in beslag zijn genomen als bewijs. De beslissing om wel of geen informatie te krijgen ligt volledig in jouw handen. Voor vragen en informatie kun je, afhankelijk van de fase waarin de strafzaak zich bevindt, terecht bij het Slachtofferloket Politie of het Informatiepunt Slachtoffers OM. Daarnaast informeert het Landelijk Informatiepunt Detentieverloop jou over verlof, vrijlating of ontsnapping van de dader.
-
Recht op bescherming
Je hebt recht op bescherming. Hiervoor kunnen meerdere maatregelen worden getroffen. Zo kun je de politie verzoeken om jouw gegevens niet in de aangifte te vermelden, kun je de politie of het OM verzoeken om aan de verdachte een (contact)verbod op te leggen, en kun je bij het OM verzoeken om bescherming tijdens de strafzitting, zoals een veilige plek in de rechtszaal, anonimiteit, of een niet-openbare behandeling van de zaak.
-
Recht op verzoek om contact met de dader
Je kunt bij Perspectief Herstelbemiddeling een verzoek indienen om voor, tijdens of na de strafzaak contact te hebben met de dader. Ook de dader kan een dergelijk verzoek doen. Dit contact, ook wel herstelbemiddeling genoemd, zal dan plaatsvinden onder begeleiding. Contact kan overigens ook plaatsvinden in de vorm van mediation op initiatief van het OM of de rechter. Zaken die worden besproken tijdens het contact dat heeft plaatsvonden tijdens de strafzaak (kunnen) worden meegenomen in de strafprocedure.
Mediator Folkert Terpstra legt uit: Bij een strafzaak heeft mediation het doel om verdachte en slachtoffer of nabestaande met elkaar in gesprek te laten gaan over de gevolgen van een strafbaar feit. Zo wordt besproken welke mogelijkheden zij zien om de lichamelijke, emotionele en materiele schade te herstellen. Hierbij kunnen gezamenlijke afspraken worden gemaakt om herhaling van feiten te voorkomen. Hierbij is het wel van belang dat het slachtoffer open staat voor mediation én de verdachte zijn verantwoordelijkheid wil nemen en wil bijdragen aan het herstel. De mediator zorgt dat emoties wantrouwen en miscommunicatie de oplossing niet in de weg (blijven) staan.
-
Recht om stukken uit het dossier in te zien
Soms mag je als slachtoffer stukken van het dossier zien die voor jou van belang zijn. Je mag ook vragen om een kopie van de stukken. Je kan dit vragen aan de officier van justitie. Hij moet hiervoor toestemming verlenen. Een advocaat kan je hierbij helpen.
-
Recht op kostenvergoeding als je moet getuigen
Ben je getuige van een strafbaar feit? Dan word je mogelijk gevraagd om te getuigen. Maak je kosten als gevolg hiervan, bijvoorbeeld reiskosten of kosten omdat je niet kunt werken, dan heb je recht op vergoeding. De kosten kun je verhalen op de overheid.
-
Recht om te spreken in de rechtszaal
Het spreekrecht bestaat voor slachtoffers en naasten wanneer sprake is van een strafbaar feit waarop een maximale gevangenisstraf van 8 jaar of meer staat, of van enkele specifieke strafbare feiten. Wanneer je spreekrecht hebt en hiervan gebruik wil maken, vul je op het Wensenformulier[1] in hoe je in de rechtszaal iets wil zeggen. Je mag zelf spreken, maar je mag ook een schriftelijke verklaring laten toevoegen aan het dossier, of de verklaring door een ander laten voorlezen. Bijvoorbeeld door jouw advocaat.
-
Recht op schadevergoeding
Als je schade hebt opgelopen door een strafbaar feit en er een strafzaak volgt, dan kan je je in de strafzaak voegen. In de strafzaak vraag je dan om vergoeding van de schade.
Eva Korver schreef eerder op onze website hier een artikel over: artikel over het schadevergoedingsrecht.
-
Recht om te klagen wanneer het OM besluit dat er geen strafzaak komt
Als het OM besluit te strafzaak te seponeren of een strafbeschikking op te leggen, heb je het recht om hierover te klagen bij het Gerechtshof. Het Gerechtshof besluit vervolgens of er toch een strafzaak tegen de verdachte moet komen of niet. Eva Korver kan jou hierin bijstaan.
-
Recht op een goede behandeling
De betrokken organisaties moeten rekening houden met wat voor jou belangrijk is. Wanneer je niet goed behandeld wordt, kun je een klacht indienen bij de betreffende organisatie. Ben je niet tevreden over de afhandeling van de klacht? Neem dan contact op met de Nationale Ombudsman.
-
Recht op persoonlijke aandacht
De eerste 13 rechten zijn de ‘officiële’ rechten, maar bij Goorts + Coppens geloven wij in het 14e recht. Het recht op persoonlijke aandacht, juist in strafzaken. Ben je zelf slachtoffer (of nabestaande van een slachtoffer) en wil je meer weten over jouw rechten? Neem dan contact op met Eva Korver.
[1] Je ontvangt een ‘Wensenformulier’ als er een strafzaak komt tegen de verdachte. Op dit formulier geef je aan van welke rechten je gebruik wilt maken. Bijvoorbeeld het recht om schadevergoeding te vragen aan de verdachte.
