Een conflict kan op meerdere manieren worden opgelost. De eerste manier is om het conflict ook als zodanig te benaderen. Dit betekent de confrontatie aangaan en de gerechtelijke stappen nemen die daarbij horen. De tweede manier is de oplossing door onderhandeling, waarbij de betrokken partijen onder begeleiding van derden onderhandelen over een mogelijke oplossing. Beide methoden leiden uiteindelijk tot een oplossing, maar hebben gemeen dat partijen vasthouden aan hun eigen gelijk en proberen daarvan een bevestiging te krijgen, dan wel dat zij proberen de schade – of gezichtsverlies – zoveel mogelijk te beperken.
Er is echter een derde manier van conflictoplossing, die langzaam aan in opkomst is. Mediation, overgewaaid uit de Verenigde Staten.
Wat is mediation? Het is een vorm van conflictoplossing waarbij een onafhankelijke en neutrale derde, de mediator, de betrokken partijen begeleidt bij een proces waarin ze uiteindelijk zelf tot een oplossing van hun probleem komen.
Daarin schuilt meteen ook het grote verschil met de beide andere methoden: er is geen derde die de oplossing aandraagt, terwijl er ook niet vanuit het standpunt van het “eigen gelijk” wordt onderhandeld. De betrokken partijen worden gestimuleerd om zelf te inventariseren waar hun belangen liggen. Van daaruit moeten zij zelf de verantwoordelijkheid nemen voor de oplossing van hun geschil. Hierdoor houden zij hun geschil helemaal in eigen hand; zij maken zichzelf verantwoordelijk voor de afdoening van het geschil, in plaats van deze rol uit handen te geven aan, bijvoorbeeld, een rechter. Bij het zoeken naar oplossingen zijn de betrokkenen bovendien niet gebonden aan beperkingen die bijvoorbeeld wel voor een rechter gelden. Problemen kunnen daardoor bijzonder creatief worden opgelost.
Mediation is vooral nuttig voor gevallen waar de communicatie is verstoord, als rechtstreekse contacten worden bemoeilijkt door het wederzijds gebrek aan vertrouwen of als het probleem uit de hand dreigt te lopen. Tussenkomst door een mediator kan de situatie dan vaak nog ten goede keren als partijen daarvoor open staan.
De mediator probeert de betrokkenen ertoe te brengen dat zij hun standpunten loslaten en zich richten op hun belangen. De mediator zelf blijft neutraal en houdt inhoudelijk bewust afstand. Zijn taak is alleen het op gang brengen – en houden – van de communicatie en partijen te stimuleren bij het zoeken naar invalshoeken die kunnen leiden tot een oplossing van het probleem. Voor het eindresultaat zijn en blijven de betrokkenen zelf verantwoordelijk.
Een mediationgesprek kan op twee manieren plaatsvinden. Het meest gebruikelijk is het plenair gesprek, waarbij de mediator met alle betrokkenen tegelijk praat. Minder gebruikelijk is de caucus, waarbij de mediator met de betrokken partijen apart praat. Doel is echter steeds dat de betrokkenen allemaal en zonder onderbreking en op basis van gelijkheid in een veilige omgeving hun verhaal kunnen doen. Wat de betrokkenen bespreken blijft daarbij altijd tussen hun en de mediator. Want strikte vertrouwelijkheid staat bij mediation voorop.
GCA past mediation toe in de familie praktijk, maar het zal duidelijk zijn dat mediation op nog veel meer rechtsgebieden kan worden toegepast. Voor meer informatie hierover kun je contact opnemen met Imke Gerrits.
