Inmiddels weet je dat je als werkgever de (zorg)plicht hebt om maatregelen te treffen om jouw werknemers te beschermen tegen arbeidsongevallen. Om te beoordelen welke maatregelen passend zijn, kan je een RI&E uitvoeren. Je weet inmiddels ook hoe je moet handelen na een arbeidsongeval. In het vijfde artikel in deze reeks wordt uitgelegd hoe de Arbeidsinspectie toezicht houdt op de naleving van de wetgeving en wat de consequenties zijn van een onveilige werkomgeving.
Taken
De taak van de Nederlandse Arbeidsinspectie is om toezicht te houden op de naleving van wet- en regelgeving op het gebied van arbeidsomstandigheden, arbeidsmarkt, arbeidsverhoudingen en sociale zekerheid.
Inspecties
Om de naleving hiervan te controleren, voert de Arbeidsinspectie inspecties uit. Ze voert eerst ‘algemene inspecties’ en daarna ‘visuele inspecties’ uit.
Bij de algemene inspectie kijkt ze naar de administratieve zaken: zijn de machines gemarkeerd, is er een gebruiksaanwijzing bij en is de benodigde documentatie aanwezig? Bij de visuele inspectie beoordeelt de Arbeidsinspectie of visueel alles in orde is zoals bij het gebruik van machines verwacht mag worden. Als er vervolgens een vermoeden ontstaat dat met een machine wat mis is, dan gaat ze dat nader onderzoeken.
De Arbeidsinspectie voert de inspecties niet willekeurig uit; zij heeft selectiecriteria op basis waarvan ze bedrijven controleert. Zo inspecteert ze bepaalde branches vaker dan anderen, omdat die risicovoller zijn dan anderen. Bijvoorbeeld de kans op een ongeluk op de werkvloer is groter bij een bouwbedrijf dan bij een advocatenkantoor. Daarnaast houdt ze rekening met de zogenoemde ‘hot topic lijst’. Op deze lijst staan onderwerpen die vaker bij inspecties tot overtredingen leiden. Aan deze onderwerpen besteedt ze extra aandacht bij de algemene inspectie, bijvoorbeeld werkdruk, toxische stoffen, geluid, agressie, geweld, RSI (muisarm), arbeidsongeschiktheid en ziekteverzuim. Wil je meer weten over hoe de Arbeidsinspectie de bedrijven kiest om te inspecteren? Neem dan contact met ons op of bekijk de website van het Ministerie van Sociale Zaken Werkgelegenheid.
Onderzoeken arbeidsongevallen
Naast het uitvoeren van inspecties, onderzoekt de Arbeidsinspectie arbeidsongevallen. In het vorige artikel van deze reeks is deze taak toegelicht.
Klachtenonderzoek
De Arbeidsinspectie kan ook onderzoek doen naar de arbeidsomstandigheden van een bedrijf of sector. Als een vakbond, ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging hierom verzoekt, moet de Arbeidsinspectie dit onderzoek doen. Wanneer een werknemer of een vertegenwoordiger daarom verzoekt, mag de Arbeidsinspectie onderzoek doen. De Arbeidsinspectie zal echter alleen een klacht in behandeling nemen die verband houden met (vermoedelijk) zware overtredingen die ernstig letsel kunnen opleveren.
Bevoegdheden
Om haar taak te kunnen uitvoeren, beschikt de Arbeidsinspectie over een paar bevoegdheden:
- Binnentredingsbevoegdheid
Met deze bevoegdheid kan ze elk werkplek betreden om bijvoorbeeld metingen te verrichten, foto’s te maken en voorwerpen voor nader onderzoek mee te nemen. Ook mag ze de werkruimten van thuiswerkers betreden.
- Opsporingsbevoegdheid
Arbeidsinspecteurs zijn ook opsporingsambtenaren en hebben daarom ook een opsporingsbevoegdheid. Deze bevoegdheid omvat het volgende:
- Beslag leggen op zaken;
- Zaken verbeurdverklaren (eigenaar verliest eigendomsrecht over een zaak);
- Bekijken van bescheiden/documenten;
- Betreden van bedrijven;
- Nemen van monster; en
- Aanhouden van voertuigen.
Verkrijgen van inlichtingen
Volgens de wet moeten werkgevers en werknemers meewerken aan onderzoeken van de Arbeidsinspectie. Als de inspecteur om informatie en inlichtingen vraagt, dan moeten zij die aan hem verstrekken. En de inspecteur kan hiervoor een termijn stellen. Als de werkgever en/of werknemer niet meewerkt of de inlichtingen niet verstrekt, dan kunnen zij een boete opgelegd krijgen of strafrechtelijk vervolgd worden.
Maatregelen opleggen
Als tijdens de inspectie blijkt dat de wet wordt overtreden door de werkgever of werknemer, dan mag de inspecteur maatregelen opleggen. De inspecteur bepaalt welk maatregel hij gepast vindt. Wat dat is, hangt af van de zwaarte van de overtreding. De maatregelen zijn:
- De werkgever een officiële waarschuwing geven;
- De werkgever een eis stellen tot naleving van de wet;
- Het werk stilleggen;
- De werkgever een boete opleggen;
- Proces-verbaal opstellen;
- De werkgever een dwangsom opleggen.
De Arbeidsinspectie geeft de overtreder een termijn waarbinnen de situatie moet worden aangepast, tenzij de overtreding ernstig is of al geconstateerd is.
Consequentie niet-naleving: boete
Hierboven is uitgelegd dat de Arbeidsinspectie als maatregel een boete mag opleggen. Om de hoogte van de boete te bepalen, kijkt ze naar zeven ‘normbedragen’. Wil je meer weten over de hoogte van boetes en/of normbedragen, neem dan contact met ons op of bekijk de website van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Verhoging en matiging boete
De Arbeidsinspectie kan op basis van vier factoren een boete verhogen. Ook bij herhaling van een arbeidsongeval of een soortgelijke overtreding, kan ze de boete verhogen.
Als je als werkgever kunt aantonen dat je inspanningen hebt verricht om deze specifieke overtreding te voorkomen, kan ze de boete matigen. Voor het matigen van de boete wordt naar vier onderdelen gekeken.
Conclusie
De Arbeidsinspectie houdt toezicht op de naleving van de wet- en regelgeving in het kader van arbeid. Daarom voert ze inspecties en onderzoeken uit. Alhoewel het geen verplichting is, keurt ze vaak ook arbocatalogi. Ze beschikt daarnaast over betredings- en opsporingsbevoegdheden. Ook heeft ze de bevoegdheid om informatie en inlichtingen van werkgevers en werknemers op te eisen en andere maatregelen op te leggen, zoals een boete. Om de hoogte van de boete te bepalen, kent ze zeven categorieën normbedragen. Ze kan ook bepalen om een boete te verhogen of te matigen.
Volgende keer
In het volgende artikel leggen we je uit of je ook aansprakelijk gesteld kan worden voor een arbeidsongeval door een ZZP’er.
Vragen
Als je nog vragen hebt over hoe de Arbeidsinspectie toezicht houdt, bijvoorbeeld of jouw boete kan worden gematigd, neem dan contact op met Team Arbeid. Wij adviseren je graag.
