Ze bestaan al een tijdje in het bedrijfsleven maar lijken met de komst voor consumenten een probleem met grote juridische gevolgen te worden: de 3D printers.
3D printers worden vandaag de dag al volop gebruikt: de tandarts die protheses maakt, een autofabrikant die onderdelen produceert; ze maken allemaal gebruik van 3D printers. Een 3D printer is namelijk in staat om een voorwerp na te maken wanneer een blauwdruk van dit voorwerp naar de printer wordt gestuurd. De gebruiker kan aangeven met welk materiaal hij wenst dat het voorwerp wordt gemaakt zodat de printer vervolgens het voorwerp kan gaan produceren. 3D printers in het bedrijfsleven bestaan al geruime tijd. Nu deze printer echter ook op de markt komt voor consumenten, rijzen gecompliceerde juridische vraagstukken. Hoe zit het met de intellectuele eigendomsrechten en biedt de huidige wetgeving wel genoeg bescherming tegen deze ingrijpende technologische ontwikkeling?
De komst van internet en de gevolgen voor IE-rechten
Met de komst van internet voor particulieren begin jaren negentig heeft de technologie zich in een sneltreinvaart ontwikkeld en lijken mogelijkheden oneindig. In 1999 werd Napster geïntroduceerd, een programma waarmee muziek gedeeld kon worden op internet zonder ervoor te hoeven betalen. De komst van Napster zorgde al voor juridische vraagstukken op het gebied van intellectuele eigendomsrechten (IE-rechten). De tijd van Napster ligt nu achter ons maar de technologische ontwikkelingen staan niet stil. De 3D printer voor consumenten doet zijn intrede en opnieuw wordt er een beroep op de juridische wereld gedaan en worden juridische vraagstukken opgeworpen op het gebied van IE-rechten. De vragen die gesteld kunnen worden vanuit het oogpunt van ontwerpers van producten zijn: hoe om te gaan met piraterij, wat te doen tegen illegale reproductie en hoe kan inbreuk op IE-rechten gehandhaafd worden? Ondernemers vrezen voor het grote succes dat de 3D printer zou kunnen hebben en worstelen met de vraag hoe zij hun ‘brood op de plank’ kunnen beschermen.
De huidige stand van zaken met betrekking tot IE-rechten
Intellectueel eigendomsrecht is een overkoepelend begrip voor het auteursrecht, octrooirecht, merkenrecht, handelsnaamrecht, kwekersrecht en modellenrecht. Het doel van IE-rechten is het beschermen van voortbrengselen van de menselijke geest. Op grond van de huidige wetgeving worden consumenten veelal vrijgesteld van de inbreuk op IE rechten wanneer het voor eigen gebruik betreft. Maar had de wetgever kunnen voorzien dat de technologie zich zó ver zou ontwikkelen dat consumenten alle producten die je maar kunt bedenken na zouden kunnen maken? Waarschijnlijk niet. De auteurswet stamt uit de tijd waarin consumenten zelf nog geen kopietje konden maken omdat kopieermachines voor consumenten gewoonweg nog niet bestonden, laat staan dat de wetgever de komst van internet en 3D printers had kunnen bedenken. Waar de technologie in een sneltreinvaart de wereld verovert, lijkt het recht op dit vlak achter te blijven.
De juridische gevolgen in de toekomst
Dat er een verandering aan zit te komen met de komst van 3D printers voor consumenten lijkt onvermijdelijk. De handel in de wereld lijkt steeds meer te bestaan uit digitale producten, een voorbeeld hiervan is de muziekbranche waarin bijna geen cd meer wordt verkocht. Ook de boekenbranche ligt onder vuur, wellicht door de komst van de e-reader. Dat consumenten hun eigen producten kunnen maken in de toekomst is een gegeven. Dat de digitale handel vatbaar is voor illegaliteit is wel bewezen met de muziek- en boekenbranche. Waar de muziekbranche nog geld kan verdienen met optredens en met de afdrachten die zij ontvangen van stichting Buma/Stemra, is een inkomstenbron voor ontwerpers van producten nog niet veilig gesteld. Dat het recht op dit punt een rol speelt en aan verandering onderhevig is, staat vast maar op welke manier bescherming aan ondernemers geboden moet worden, zal de toekomst uit moeten wijzen.
Mocht u vragen hebben over dit onderwerp, neem dan contact op met Maud Saes via 0493-331479 of m.saes@gca.nl.
