Wet Verantwoorde Groei Melkveehouderij
 

Melkquota vervallen
Op 1 april 2015 vervalt de Europese quotering voor melk. In verband daarmee wil Nederland per 1 januari 2015 de Wet Verantwoorde Groei Melkveehouderij invoeren. De Tweede Kamer heeft de nieuwe wet op 25 november 2014 aangenomen en de planning is dat de Eerste Kamer de wet nog dit jaar behandelt. Uitgangspunt van de wet is dat een melkveebedrijf mag groeien, op voorwaarde dat het de hogere mestproductie op eigen grond verwerkt of het mestoverschot voor 100% laat verwerken.

Melkveefosfaatreferentie
Als een soort overgangsregeling wordt aan elk bedrijf dat in 2013 melkvee had een melkveefosfaat­referentie  toegekend. Deze referentie is gelijk aan de productie van mest­stoffen uit melk­vee in 2013, minus de fosfaatruimte van het bedrijf. Fosfaatruimte is de hoeveelheid fosfaat die het bedrijf kwijt kan op de grond die het in gebruik heeft. Het fosfaatoverschot uit melkvee wordt dan als volgt berekend: fosfaatproductie  minus  fosfaatruimte  minus  fosfaatreferentie  = overschot. Per saldo is de hiervoor omschreven verplichting dus niet van toepassing op de mestproductie van 2013.

Beperkt overdraagbaar
De fosfaatreferentie is in beginsel niet overdraagbaar. Daarop gelden twee uitzonderingen. Overdracht aan bloed- of aanverwanten in de eerste, tweede of derde  graad en overdracht op grond van erfrecht. Nu 2013 als toetsingsjaar wordt gebruikt, is het de vraag wat er op 1 januari 2015 gebeurt bij bedrijven die in 2013 of 2014 zijn overgedragen of omgezet. De wet kent de fosfaatreferentie immers toe aan een natuurlijk persoon of een rechtspersoon die in 2013 melkvee heeft gehouden. Een B.V. (of maatschap) die in de loop van 2013 is opgericht, voldoet maar voor een gedeelte van dat kalenderjaar aan de tweede voorwaarde, met als mogelijk resultaat een lagere referentie. Een B.V. die in 2014 is opgericht, voldoet aan geen van beide voorwaarden.

Als gevolg daarvan is het twijfelachtig of de ondernemers die hun bedrijf vóór 1 januari 2015 hebben omgezet in een B.V. of hebben ingebracht in een maatschap, er op mogen rekenen dat de fosfaat­referentie aan de B.V. of de maatschap wordt toegekend.  Daarvoor is vereist dat het ministerie bereid is om de door een landbouwer als natuurlijk persoon over 2013 verkregen rechten over te hevelen. In de Memorie van Toelichting op de nieuwe wet staat expliciet dat de fosfaatreferentie bedrijfsgebonden is, en dus niet verhandelbaar, alsmede dat een landbouwer de referentie ook niet kan ‘meenemen’ naar een ander bedrijf. In dat verband is van belang wat de Meststoffenwet verstaat onder “bedrijfsoverdracht”. Daartoe wordt ook de inbreng van een bedrijf in een maatschap gerekend, of de verkrijging van een meerderheid van de aandelen in een vennootschap. Er is dus weinig reden om aan te nemen dat het ministerie in dit opzicht coulant zal zijn.

De kamerbehandeling
Op aandringen van de Tweede Kamer is de overdraagbaarheid van de fosfaatreferentie aan familie­leden iets verruimd (nu ook aan tweede- en derdegraads verwanten). De politieke discussie spitst zich vooral toe op de grondgebondenheid. Vanuit de sector is ervoor gepleit om grenzen te stellen aan de keuze voor mestverwerking, o.a. door eisen te stellen aan de verhouding melkkoeien en beschikbare grond. De vrees is dat de maatschappelijke acceptatie zal afnemen als de melkveesector te veel industrialiseert en dat bij ongeremde groei zonder grondgebondenheid de afspraken met de Europese Unie over de zogenaamde derogatie in gevaar komen. Door deze eisen zou echter de hele sector de prijs betalen voor de uitbreidingsdrang van bedrijven die over te weinig grond beschikken. Vandaar dat de suggestie is gedaan om het maximale fosfaatoverschot per hectare vast te stellen op bijvoorbeeld 100 kilogram, hetgeen neer zou komen op een veebezetting van vijf koeien per hectare.

Ook de regering en de Tweede Kamer willen eisen stellen aan de grondgebondenheid. , Daar spitst de discussie zich toe op de vorm en de mate van grondgebondenheid. Vanwege de noodzaak om de wet op korte termijn in te voeren was het volgens de regering niet mogelijk om die eisen meteen in de nieuwe wet op te nemen. Daarom heeft staatsecretaris Dijksma aangekondigd dat zij voor het eind van het jaar een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) daartoe zal vaststellen. De Tweede Kamer heeft daar onder protest mee ingestemd. Met een AMvB stelt namelijk niet het parlement de regels voor grondgebondenheid vast, maar de staatssecretaris. Daarvoor moest Dijksma wel beloven dat zij voor de kerstdagen met de kamerleden overlegt over de concrete invulling van die AMvB.

Het staat dus al vast dat de melkveesector de ruimte krijgt om te groeien. Daarop heeft de sector ook al een voorschot genomen, door in 2013 en 2014 de melkquota te overschrijden. De boetes op de overschrijding zijn nu eenmaal lager dan de extra opbrengsten. Maar de melkveehouders zullen nog tot het einde van het jaar moeten wachten, voordat zij zekerheid krijgen over de mate waarin zij mogen uitbreiden, omdat de aangekondigde AMvB dan duidelijk zal maken welke eisen worden gesteld aan de grondgebondenheid. Wij zullen voor u in de gaten houden hoe dit juridisch vorm wordt gegeven. Kortom, wordt vervolgd!

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Patrick Grijpstra, advocaat Overheid + Omgeving, via 0492-780193 of p.grijpstra@gca.nl.