Een nieuwe concurrent in de omgeving kan vervelend zijn voor een onderneming, en in het slechtste geval zelfs leiden tot een faillissement. Maar als de gemeente besluit dat er een nieuwe concurrent mag komen en daarvoor het bestemmingsplan wijzigt, kan je als ondernemer daar nog iets tegen doen?
Belanghebbende
Wanneer je bezwaar wilt maken tegen een besluit van de gemeente, is vereist dat je aangemerkt kan worden als belanghebbende. Je moet daarvoor een rechtstreeks belang hebben bij het bestreden besluit, in dit geval het besluit tot wijziging van het bestemmingsplan. Je hebt slechts een rechtstreeks betrokken belang wanneer de concurrent in dezelfde branche werkzaam is en zich richt tot dezelfde klantenkring in hetzelfde gebied. Als er bijvoorbeeld al geruime tijd een koffie- en theespeciaalzaak in een klein dorp zit, en daar komt een tweede koffie- en theespeciaalzaak bij, dan heeft de eigenaar van de eerste zaak een rechtstreeks belang en is hij een belanghebbende.
Leegstand
Met de vaststelling dat iemand belanghebbende is, ben je er echter nog niet. De ruimtelijke wet- en regelgeving strekt er niet toe om bedrijven te beschermen tegen concurrentie. Daarom wordt ook nog vereist dat de ondernemer kan aantonen dat de bouw tot ‘onaanvaardbare leegstand’ zal gaan leiden. De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft wel geoordeeld dat een (beperkte) leegstandstoename aanvaardbaar is.
Wanneer een bestemmingsplan wordt gewijzigd zodat stedelijke ontwikkeling mogelijk is, dan moet de gemeente onder meer aantonen dat niet gebouwd wordt voor leegstand en dat de ontwikkeling nuttig en noodzakelijk is. Ook de actuele regionale behoefte moet worden onderzocht door de gemeente. Toetsingskader hiervoor is de zogenaamde ‘ladder voor duurzame verstedelijking’. Ondernemers die concurrentie willen weren doen vaak een beroep op de ladder voor duurzame verstedelijking.
Wil een concurrent een geslaagd beroep doen op de ladder voor duurzame verstedelijking, dan moet de ondernemer aantonen dat de ontwikkeling kan leiden tot “relevante leegstand”. Dit blijkt onder meer uit een uitspraak van de Raad van State van 20 mei 2015. Wanneer sprake is van relevante leegstand wordt door de Raad van State niet verduidelijkt. Wel wordt duidelijk dat leegstand van het eigen bedrijfspand door omzetdaling en faillissement onvoldoende is voor relevante leegstand. Dit kan anders zijn indien een ondernemer een dusdanig specifiek gebouw in gebruik heeft dat het niet snel geschikt is voor andersoortig gebruik.
Conclusie
Door de lijn die de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State onlangs heeft ingezet, is het voor ondernemers lastiger geworden om te voorkomen dat een concurrent zich vestigt in dezelfde branche en hetzelfde gebied. Echter, wanneer een ondernemer aannemelijk kan maken dat sprake is van relevante leegstand, zal hij met succes kunnen opkomen tegen de bestemmingsplanwijziging die vestiging van een concurrent mogelijk maakt.
Tip: hou de gemeentelijke publicaties altijd goed in de gaten, en als het zo ver komt dat je je wilt wapenen tegen concurrentie in een bestemmingsplanprocedure; zorg dan voor een goede motivatie!
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Irene van Geel, advocaat Overheid + Omgeving via i.van.geel@gca.nlof 0492-780193.
