Op 22 september 2015 hebben wij een artikel gepubliceerd over de mogelijkheden van concurrenten in een bestemmingsplan. In dat artikel is aangegeven dat uit de rechtspraak van de Raad van State volgt dat het voor ondernemers lastiger is geworden om te voorkomen dat een concurrent in dezelfde branche zich vestigt in hetzelfde gebied. Het is gebleken dat het aanvoeren van bezwaren in het kader van de leegstand niet altijd tot succes zal leiden.
Op 7 oktober 2015 heeft de Raad van State wederom een interessante uitspraak gedaan in het kader van concurrentie in het bestemmingsplan.
Wat speelde er?
Het bestemmingsplan maakt het mogelijk een nieuwe supermarkt te realiseren. De reeds gevestigde supermarkt vreest uiteraard voor haar omzet en kan zich dan ook niet verenigen met deze mogelijkheid. In de procedure voert de bestaande supermarkt aan dat de vestiging van de nieuwe supermarkt zal zorgen voor onaanvaardbare leegstand. Daarnaast is de gevestigde supermarkt van mening dat de nog te realiseren supermarkt in strijd is met het gemeentelijk beleid.
In de uitspraak geeft de Afdeling bestuursrechtspraak een duidelijk beeld van de mogelijkheden. Ik licht deze hierna toe.
Concurrentie een ruimtelijk belang?
Allereerst stelt de Raad van State vast dat een concurrentiebelang, waar het hier mede om draait, geen rol kan spelen in een bestemmingsplanprocedure. Volgens de Raad van State is de wet niet bedoeld om bestaande bedrijven tegen de vestiging van nieuwe bedrijven te beschermen. Maar dat betekent uiteraard niet dat een supermarkt helemaal niets meer kan doen.
Ladder duurzame verstedelijking
In het artikel van 22 september 2015 hebben wij uiteen gezet hoe de Raad van State omgaat met de ladder duurzame verstedelijking. Concurrerende bedrijven kunnen dit argument (deze beroepsgrond) met succes aanvoeren indien wordt aangetoond dat sprake is van ‘relevante leegstand’.
In deze procedure stelden de gemeenteraad en de nieuwe supermarkt dat de bestaande supermarkt zich niet kon beroepen op dit argument, omdat het in strijd was met het relativiteitsbeginsel. Dit beginsel houdt in dat een appellant zich alleen kan beroepen op normen die zijn ingericht om het belang van die specifieke appellant te beschermen. In dit geval overwoog de Raad van State – kort gezegd – dat in dit geval niet het concurrentiebelang aan de orde wordt gesteld. In de plaats daarvan voerde de bestaande supermarkt de door haar verwachte leegstand in het winkelgebied aan om te voorkomen dat de nieuwe supermarkt zich in de buurt zou vestigen. De bestaande supermarkt wilde dat de nieuwe supermarkt zich elders zou vestigen.
Uit de door de bestaande supermarkt overgelegde rapportage blijkt dat de behoefte aan een nieuwe supermarkt niet is onderbouwd. De Raad van State overwoog, met verwijzing naar een uitspraak van 5 maart 2014, dat de behoefte afgewogen dient te worden tegen het bestaande aanbod in de betrokken regio. Voor detailhandel dient dus beoordeeld te worden of rekening is gehouden met het voorkomen van winkelleegstand. Daarbij is van belang dat de leegstand niet zal leiden tot een, uit het oogpunt van goede ruimtelijke ordening, onaanvaardbare situatie in de betrokken regio. Het enkele feit dat er sprake zal zijn van overaanbod betekent volgens de Raad van State niet dat sprake is van strijd met de ladder duurzame verstedelijking.
In deze zaak komt de Raad van State tot de conclusie dat de gemeenteraad de juiste gegevens (inschatting bevolkingsgroei, het aanbod van bestaande supermarkten en bestaande leegstaande panden) heeft meegewogen in de besluitvorming.
Gemeentelijke structuurvisie en relativiteit
Tot slot verwijst de bestaande supermarkt nog naar de gemeentelijke structuurvisie. Volgens haar zou daaruit blijken dat de vestiging van de nieuwe supermarkt niet mogelijk was. Uiteraard stellen de gemeenteraad en de nieuwe supermarkt dat de structuurvisie er niet op gericht is om het belang van de bestaande supermarkt te beschermen. Voordat inhoudelijk op het beroep van de supermarkt kan worden beslist, dient eerst beoordeeld te worden of al dan niet sprake is van strijd met het relativiteitsbeginsel. De Raad van State stelt vast dat de structuurvisie er (onder meer) toe strekt de aantrekkelijkheid van het winkelgebied te verbeteren en de ruimtelijke kwaliteit van het gebied te versterken. Het belang van de supermarkt valt daar ook onder. Gelet op deze samenhang komt de Raad van State tot het oordeel dat de bestaande supermarkt zich op deze grond kon beroepen. Helaas leidt dat niet tot het gewenste resultaat voor de bestaande supermarkt, omdat het gemeentelijke beleid de mogelijkheid biedt voor het realiseren van een nieuwe supermarkt.
Conclusie
Zoals wij eerder al hadden geconcludeerd, wordt het voor ondernemers lastig om zich te wapenen tegen concurrentie. Om een succesvol beroep te kunnen doen op de ladder duurzame verstedelijking dient ten eerste te worden voldaan aan het vereiste dat die norm strekt tot de bescherming van jouw belangen en ten tweede dat aangetoond dient te worden dat sprake is van relevante leegstand.
Wij adviseren de gemeentelijke publicaties goed in de gaten te houden, zodat je ziet wanneer een concurrent zich wil vestigen in jouw gebied. Mocht dat in een bestemmingsplanprocedure aan de orde zijn, dan dien je je goed te wapenen tegen concurrentie.
Voor een goede motivering op dit punt of meer informatie hierover kunt u contact opnemen met Niels Crooijmans, advocaat Overheid + Omgeving via n.crooijmans@gca.nl of 0492-780193.
