In 2011 heeft de Minister van Infrastructuur en Milieu een tracébesluit genomen voor de wegverbreding van de A2. Dat besluit is in beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State aangevallen. Op 15 mei 2014 heeft het Hof van Justitie geantwoord op de prejudiciële vragen die de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State haar had gesteld. Het arrest van het Hof kan grote gevolgen hebben voor de wegverbreding van de A2, maar is ook voor andere ontwikkelingen van groot belang.
Op 6 juni 2011 heeft de Minister een tracébesluit genomen voor Rijksweg A2 in verbreding van de snelweg mogelijk te maken. Tegen dit besluit zijn een aantal betrokkenen in beroep gegaan bij de bestuursrechter. Niet ter discussie staat dat de wegverbreding negatieve gevolgen heeft voor het Natura 2000-gebied „Vlijmens Ven, Moerputten en Bossche Broek”. Dit gebied is als speciale beschermingszone aangewezen voor onder meer het habitattype „blauwgraslanden”. Bij besluit van 25 januari 2012 tot wijziging van het tracéproject Rijksweg A2 heeft de Minister een aantal maatregelen vastgesteld om de impact van dit project op het milieu te verminderen.
In de procedure bij de Afdeling bestuursrechtspraak stond de vraag centraal of de door de Minister genomen maatregelen aan te merken zijn als mitigerende of als compenserende maatregelen. Een mitigerende maatregel is een maatregel die gericht is op het voorkomen van schadelijke gevolgen. Een compenserende maatregel is gericht op het wegnemen van gevolgen die niet voorkomen kunnen worden.
De Afdeling bestuursrechtspraak oordeelde dat noch de tekst van de Habitat-richtlijn, noch de rechtspraak van het Hof van Justitie uitsluitsel gaf om deze vraag te beantwoorden en heeft daarom het Hof van Justitie prejudiciële vragen gesteld.
Het Hof stelt vast dat het project significante negatieve gevolgen heeft voor de habitattypen en beschermde soorten in het betrokken gebied, in bijzonderheid voor het bestaande areaal en voor de kwaliteit van het beschermde natuurlijke habitattype „blauwgraslanden” wegens de uitdroging en de verzuring van de bodem door stikstofdepositie.
Daarmee stond het Hof voor de vraag hoe de Minister om moet gaan met deze schadelijke gevolgen. Indien de door de Minister te treffen maatregelen als compenserende maatregelen gelden, dan had de Minister het Tracébesluit niet eerder mogen vaststellen dan na het doorlopen van de zogenoemde ADC-toets. Dan dient aannemelijk te zijn dat er geen Alternatieve oplossingen aanwezig zijn. Verder moet er sprake zijn van Dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard en dient gewaarborgd te zijn dat Compenserende maatregelen zullen worden gerealiseerd. De Minister had geen ADC-toets uitgevoerd.
Het Hof oordeelt dat als een project of plan gevolgen heeft voor het bestaande areaal van een beschermd habitattype in een Natura 2000-gebied er sprake is van aantasting van de natuurlijke kenmerken van het betrokken Natura 2000-gebied. Volgens het Hof is daar ook sprake van als in het betreffende gebied een areaal van gelijke of juist grotere omvang van dat habitattype wordt gerealiseerd. Nu volgens het Hof sprake is van aantasting van de natuurlijke kenmerken van het gebied, dient het ontwikkelen van nieuw areaal gekwalificeerd te worden als compenserende maatregel. De beschermingsmaatregelen die de Minister in het project had opgenomen mogen bij de beoordeling dus niet worden meegenomen. Die maatregelen kunnen niet als mitigerende maatregel worden gezien. De wegverbreding van de A2 kan dus geen doorgang vinden zonder voorafgaande ADC-toetsing. Die toets is niet uitgevoerd.
Het arrest van het Hof kan grote gevolgen hebben voor de wegverbreding van de A2. De Afdeling bestuursrechtspraak dient nu, met inachtneming van de uitspraak van het Hof, uitspraak te doen over de juridische houdbaarheid van het besluit van de Minister. Indien de Afdeling bestuursrechtspraak de beroepen gegrond oordeelt, kan dat er eventueel toe leiden dat de aangelegde derde rijstrook moet worden afgesloten.
Het oordeel van het Hof staat niet op zich. Het arrest geeft belangrijke aanknopingspunten om te beoordelen of sprake is van mitigatie of compensatie. Dat heeft mogelijk ook gevolgen voor vergelijkbare zaken als de aanleg van de Buitenring Parkstad Limburg. De Afdeling bestuursrechtspraak heeft in die procedure de uitspraak aangehouden in afwachting van het oordeel van het Hof van Justitie over de wegverbreding van de A2. Zie de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van 4 september 2013 (nr. 201207642/11). Het arrest van het Hof heeft mogelijk ook gevolgen voor de PAS. Voor projecten van groot openbaar belang kan de ADC-toets mogelijk nog uitkomst bieden. Dat is zeker niet het geval voor uitbreiding van veehouderijen. In dat geval is immers geen sprake van een project van groot openbaar belang.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Peter Goumans, advocaat Overheid + Omgeving via p.goumans@gca.nlof 0492-544435.
