Uber is een populaire taxi-app die gebruikers van de dienst ritten aanbiedt door middel van een app. De chauffeurs van Uber kunnen zelf kiezen of ze een rit accepteren of niet. Voor de chauffeurs is er dus een grote mate van vrijheid. Maar kunnen de chauffeurs van Uber worden aangemerkt als werknemer, of werken ze als zelfstandig ondernemer? Uber is van mening dat haar chauffeurs ondernemer zijn en dus niet in loondienst, vakbond FNV is juist van mening dat de chauffeurs werknemer zijn, dus in loondienst, en dat Uber daarom de Cao Taxivervoer dient na te leven. De kantonrechter in Amsterdam heeft hier in haar uitspraak van 13 september 2021 duidelijkheid over gegeven. Deze uitspraak wordt inmiddels niet meer gezien als baanbrekend maar als een logische uitkomst naar aanleiding van eerdere rechtspraak. Zo trok ook Deliveroo in soortgelijke kwesties al in twee instanties aan het kortste eind.
Vorderingen van partijen
In de kern vordert FNV, kort samengevat, voor recht te verklaren dat voor de periodes dat de Cao Taxivervoer algemeen verbindend verklaard is (geweest), de arbeidsvoorwaarden van deze Cao van toepassing zijn op de chauffeurs die zich persoonlijk aan Uber hebben verbonden om de taxiritten te rijden. Als gevolg hiervan vordert FNV dat Uber deze Cao integraal naleeft ten aanzien van haar chauffeurs, dat houdt in dat Uber met terugwerkende kracht het achterstallige salaris op basis van de Cao moet voldoen onder overlegging van loonstroken voor iedere maand waarin de chauffeur werkzaam is geweest voor Uber.
FNV legt aan haar vorderingen ten grondslag dat de chauffeurs van Uber werknemer zijn op basis van een arbeidsovereenkomst. Uber is dus hun werkgever, dat betekent volgens FNV dat zij onder de algemeen verbindend verklaarde Cao Taxivervoer vallen. De werkzaamheden van Uber en haar chauffeurs vallen tevens onder werkingssfeer van de Cao. Volgens FNV is Uber veel meer dan een prikbord dat vraag en aanbod samenbrengt. Uber organiseert de ritten van de chauffeurs tot in detail, daarnaast betaalt de klant de prijs van de rit aan Uber. Dat de chauffeurs zelfstandig ondernemer zijn, klopt dus volgens het FNV niet. De chauffeurs rijden namelijk het overgrote deel van hun tijd voor Uber en hebben zich slechts bij de KvK aangemeld om voor Uber te kunnen werken.
FNV is dus van mening dat er aan de vereisten van een arbeidsovereenkomst kan worden voldaan, althans dat er een rechtsvermoeden van een arbeidsovereenkomst bestaat. FNV verwijt Uber dan ook dat zij de Cao Taxivervoer niet naleeft. De chauffeurs verdienen volgens FNV gemiddeld veel minder dan het minimumloon én het cao-loon.
Uber is daarentegen van mening dat haar chauffeurs geen werknemers zijn. Het gebruik van de Uberapp doet daar niet aan af. Bovendien kunnen niet alle chauffeurs over één kam geschoren worden volgens Uber. Uber is van mening dat zij een tussenpersoon is bij de totstandkoming van allerlei soorten overeenkomsten, taxivervoer valt daar ook onder.
Volgens Uber moet er ten eerste worden gekeken naar de voorgeschiedenis tussen partijen, de maatschappelijke positie en de uitleg van de overeenkomst. Hier kan niet uit geconcludeerd worden dat de chauffeurs werknemer zijn. Ten tweede moet er gekeken worden naar de gebruiken in de taxiwereld. Vergelijkbare taxicentrales worden niet als werkgever aangemerkt, waarom is Uber dat dan wel? En als derde moet er een holistische benadering plaatsvinden, per individu kan de uitkomst namelijk verschillen.
Uber voert daarnaast aan dat er niet aan de vereisten voor een arbeidsovereenkomst uit de wet kan worden voldaan. Omdat er volgens Uber er geen arbeid wordt verricht voor Uber, de chauffeurs geen loon van Uber ontvangen, zich kunnen afmelden wanneer ze willen en dat ze moeten beschikken over een KvK-inschrijving.
Het oordeel van de rechtbank
De rechtbank gaat als eerste in op de vraag of er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Hierbij geeft de rechtbank aan dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst volgens de wet als er wordt voldaan aan drie vereisten: het verrichten van (persoonlijke) arbeid, loon en een gezagsverhouding.
Dat de chauffeurs arbeid verrichten voor Uber staat vast voor de rechtbank. De chauffeurs vervoeren namelijk personen voor Uber. Dat Uber slechts een platform is waar gebruikers in contact met elkaar kunnen komen en overeenkomsten kunnen sluiten, wordt verworpen. Het feit dat chauffeurs akkoord moeten gaan met de voorwaarden van Uber, maakt dat zij ook een overeenkomst aangaan met Uber. Bovendien vormen juist deze vervoersdiensten de kern van de activiteiten van Uber. Daarnaast oordeelt de rechtbank dat deze arbeid ook persoonlijk wordt verricht, Uber controleert namelijk door middel van een selfie in de app of de chauffeurs ook daadwerkelijk zelf hun ritten uitvoeren.
De rechtbank is ook van mening dat aan het loonvereiste kan worden voldaan. Volgens de rechtbank staat vast dat de chauffeurs op basis van het rijden van een rit een beloning krijgen. Dat deze beloning van Uber Pay komt, en niet van Uber, betekent niet dat de chauffeurs geen loon ontvangen. De benaming van het loon is niet van belang.
Ook aan het laatste vereiste, het gezagsvereiste, kan volgens de Rechtbank worden voldaan. De rechtbank stelt voorop dat dit vereiste vaak het kenmerkende criterium is om te bepalen of er sprake is van een arbeidsovereenkomst, of van een andere verhouding. De rechtbank oordeelt dat er in de verhouding tussen Uber en de chauffeur niet gesproken kan worden van een klassieke gezagsverhouding, de relatie kan getypeerd worden als een “moderne gezagsverhouding”.
Modern werkgeversgezag
De chauffeurs kunnen zich alleen bij Uber aanmelden via de Uberapp. De voorwaarden van deze app zijn voor hen niet te onderhandelen, geen app is geen ritten uitvoeren voor Uber. Deze voorwaarden kunnen ook eenzijdig door Uber worden gewijzigd. De Uberapp bepaalt daarnaast welke ritten aan welke chauffeur worden toebedeeld en voor welke prijs, van onderhandeling tussen chauffeur en passagier is geen sprake. De app heeft tevens een disciplinerende werking, want de chauffeurs krijgen via deze app een rating. Is deze rating te laag, dan kunnen zij van het platform worden verwijderd. Omdat Uber ‘aan de knoppen’ van de app kan draaien, is van ondernemersvrijheid bij de chauffeurs geen sprake. Ten slotte voert de rechtbank aan dat Uber de klachten betreffende de chauffeurs behandelt en eenzijdig beslist over een eventuele oplossing. De rechtbank concludeert dat de chauffeurs door gebruik van de Uberapp onderworpen zijn aan het algoritme van Uber, wat leidt tot een modern werkgeversgezag.
De rechtbank overweegt dat slechts op papier is overeengekomen dat de chauffeurs zelfstandig ondernemer zijn. Toch leidt de werking van het door Uber opgezette systeem ertoe dat de feitelijke uitvoering alle kenmerken van een arbeidsovereenkomst heeft. Wanneer een rechtsverhouding voldoet aan de vereisten van een arbeidsovereenkomst, kwalificeert een rechter de rechtsverhouding al snel als een arbeidsovereenkomst. Wezen gaat dus voor schijn.
Omdat de chauffeurs als werknemers kunnen worden aangemerkt, en Uber als werkgever, oordeelt de rechtbank dat de Cao Taxivervoer van toepassing is. Dit betekent dat Uber de Cao moet toepassen op de arbeidsovereenkomsten van haar werknemers. Zodat de Uber haar werknemers ook achterstallig loon dient te voldoen.
Conclusie
Uit deze uitspraak van de rechtbank blijkt maar weer eens dat het als onderneming lastig kan zijn om onder de kwalificatie van arbeidsovereenkomst uit te komen. Zodra de rechtsverhouding voldoet aan de vereisten uit de wet, wordt al snel geoordeeld dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Ongeacht wat partijen hebben afgesproken. Uber heeft al aangegeven dat zij van plan is om in hoger beroep te gaan tegen het vonnis van de rechtbank, dus het laatste woord in de zaak is zeker nog niet gezegd. Wordt dus vervolgd.
Heb je hulp nodig bij het opstellen van een arbeidsovereenkomst of twijfel je over de kwalificatie van de rechtsverhouding? Neem dan contact op met Team Arbeid. Wij adviseren je graag.
