Vanaf de inwerkingtreding van het stelsel van fosfaatrechten verschillen partijen van mening over de vraag van wie de fosfaatrechten zijn. Voorbeelden van deze partijen zijn in- of uitschaarders en melkveehouders of opfokkers. De vraag speelde ook tussen verpachters en pachters. Het gerechtshof heeft daar deze week een knoop in doorgehakt.
Verdeling van fosfaatrechten
Verpachter verpachtte vanaf 1 november 1985 een boerderij met grond aan een boer, die er een melkveehouderij had. De boer kreeg na invoering van het fosfaatrechtenstelsel fosfaatrechten toegekend. Daarna is de boer gestopt met zijn melkveebedrijf, waarna de pachtovereenkomst in overleg met de verpachter is geëindigd op 1 mei 2018. Over de verdeling van (fosfaat)rechten was niets geregeld in de pachtovereenkomst.
De verpachter was van mening dat hij recht had op 50 procent van de fosfaatrechten. Dat was in het verleden immers ook zo geweest met het melkquotum en met andere productierechten. De boer vond dat de verpachter nergens recht op hadden en wilde alle fosfaatrechten zelf houden.
Verdeling van fosfaatrechten volgens het hof
Het hof stelde zich de vraag of de verpachter bij het einde van de pachtovereenkomst recht heeft op overdracht van fosfaatrechten. Het hof vindt dat de fosfaatrechten in principe van de pachter zijn en dat er geen reden is voor de pachter (de boer) om de fosfaatrechten aan de verpachter over te dragen bij het einde van de pacht. Er is echter een belangrijke ‘maar’.
Het hof oordeelde namelijk dat het anders is als de verpachter langdurig bedrijfsmiddelen aan de pachter ter beschikking heeft gesteld die zo belangrijk zijn voor het bedrijf van de pachter dat hij zijn bedrijf anders niet zou kunnen voeren. Dat is volgens het hof zo als de verpachter een hoeve verpacht, los land van 15 ha of meer of een bedrijfsgebouw dat specifiek voor de melkveehouderij is. Het kan dus gaan om zowel grond als gebouwen. In die gevallen moet de pachter bij het einde van de pachtovereenkomst wél fosfaatrechten overdragen. Daartegenover staat wel dat de verpachter 50 procent van de marktwaarde van de overgedragen fosfaatrechten aan de pachter moet betalen.
Het idee daarachter is dat er voor de verpachter best wat tegenover mag staan als de pachtovereenkomst eindigt. De pachter heeft immers langdurig gebruik gemaakt van het gepachte, heeft er zijn bedrijf gehad en heeft er (als het goed is) goed kunnen boeren. Voor de verpachter is de kans groot dat de gebouwen en gronden minder goed opnieuw zijn te verpachten, omdat er geen fosfaatrechten bij de gebouwen of gronden zitten. In die gevallen vindt het hof het niet redelijk om de pachter alle fosfaatrechten mee te laten nemen en om die redenen verdeelt het hof in die gevallen de fosfaatrechten.
Gevolgen voor de boer
Het hof stelt vast dat er in het geval van de boer sprake is van hoevepacht, waardoor hij een deel van zijn fosfaatrechten zou moeten afstaan aan de verpachter. De boer heeft echter nog bijzondere omstandigheden aangevoerd, waarover het hof nog moet oordelen. Ondanks de algemene regeling van het hof is het laatste woord over deze zaak dus nog niet gezegd. Wordt vervolgd dus!
Wanneer is de pachter verplicht om fosfaatrechten over te dragen?
Onder de volgende voorwaarden is een pachter verplicht om (een deel van de) fosfaatrechten over te dragen aan de verpachter:
- Tussen verpachter en pachter bestond op 2 juli 2015 een reguliere pachtovereenkomst of een geliberaliseerde pachtovereenkomst die bij het aangaan 12 jaar of langer duurt;
- Het betreft hoevepacht of pacht van minimaal 15 ha grond of pacht van een gebouw; het gebouw moet specifiek zijn ingericht voor de melkveehouderij en voor de uitoefening daarvan noodzakelijk zijn en door de verpachter ten behoeve van het bedrijf van de pachter aan de pachter ter beschikking zijn gesteld;
- De fosfaatrechten worden voor 50 procent toegerekend aan de gebouwen en 50 procent aan de grond die de pachter op 2 juli 2015 ten behoeve van het gehouden vee ten dienste stonden en naar verhouding toegerekend aan het gepachte;
- De verpachter dient aan de pachter 50 procent van de marktwaarde van de over te dragen fosfaatrechten per datum einde pachtovereenkomst te betalen.
Wel of niet iets afgesproken over de verdeling van fosfaatrechten?
Van belang om op te merken is nog dat er in deze zaak niets door de verpachter en de boer geregeld was over de verdeling van fosfaatrechten bij het einde van de pacht. In het geval dat er niets is geregeld, geldt de algemene regeling van het hof. Als er wel wat is geregeld over de verdeling, geldt in principe de gemaakte afspraak.
Vragen over de verdeling van de fosfaatrechten?
Heb jij vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met:
Rico Ligtvoet / (r.ligtvoet@gca.nl) / (04 93 35 20 70)
of
Ad Coppens / (a.coppens@gca.nl) / (04 93 35 20 70)
Meld je aan voor de nieuwsbrief!
Wil je op de hoogte blijven van de juridische ontwikkelingen? Meld je dan GRATIS aan voor dé juridische nieuwsbrief!
