Een rijksmonument is in Nederland een gebouw of object dat van algemeen belang is wegens de schoonheid, de betekenis voor de wetenschap of de cultuurhistorische waarde. Dit staat omschreven in de Monumentenwet 1988. Een formeel juistere aanduiding is: ‘beschermd monument als bedoeld in de Monumentenwet 1988’, omdat met rijksmonumenten ook wel eens monumenten in rijksbezit worden bedoeld.
Aanwijzing als rijksmonument
Rijksmonumenten zijn panden of bouwwerken die door de rijksoverheid zijn aangewezen om behouden en beschermd te worden. Hierbij gelden een aantal regels:
– het pand is minimaal 50 jaar oud;
– het pand is van nationaal belang;
– het pand bezit een unieke waarde.
Als aan deze drie voorwaarden is voldaan, wordt het pand als monument aangewezen op grond van de Monumentenwet 1988 en ingeschreven in het monumentenregister. Ongeveer tweederde van alle rijksmonumenten zijn woonhuizen.
Vergunning
Als je woning als rijksmonument wordt aangemerkt, brengt dat met zich mee dat je als eigenaar met beperkingen te maken kan krijgen. Alle aanpassingen en wijzigingen (dus ook sloop, aanbouw en reconstructie) zijn namelijk in beginsel vergunningsplichtig, zowel binnen als buiten. De gemeente is altijd de instantie die de vergunning verstrekt.
Financiële en fiscale ondersteuning
Onderhoud aan rijksmonumenten kan kostbaar zijn, zeker als het niet tijdig wordt uitgevoerd. De rijksoverheid komt daarom eigenaren tegemoet met fiscale en financiële regelingen. Het uitgangspunt hierbij is steeds dat het een compensatie betreft voor de kosten die het normale onderhoud te boven gaan, maar die voor het behoud van het monument wel noodzakelijk zijn.
Fiscale verrekening
Particuliere eigenaren hebben de mogelijkheid om het onderhoud fiscaal te verrekenen. Het moet dan gaan om onderhoud aan aanwezige onderdelen, zowel monumentale als niet-monumentale onderdelen (cv-ketel, elektra). Alle toevoegingen, inclusief reconstructie, worden gezien als verbeteringen en zijn niet aftrekbaar. Als de eigenaar een rechtspersoon is, dan heeft hij de aftrekmogelijkheid via de Vennootschapsbelasting.
Restauratiefonds-hypotheek en subsidie
Eigenaren van woonhuizen en boerderijen zonder agrarische functie kunnen een lening met lage rente aanvragen: de Restauratiefonds-hypotheek. Deze hypotheek dekt 70% van de fiscaal aftrekbare kosten. Andere monumenten komen in aanmerking voor een jaarlijkse subsidie op basis van een meerjaren-onderhoudsplan. De hoogte hiervan is afhankelijk van het soort monument.
Toekomst
Zoals in mei 2007 aangekondigd in het Algemeen Overleg Restauratie wil de minister een koerswijziging in de monumentenzorg aanbrengen. Het belangrijkste doel hiervan is om behoud te verbinden met vernieuwing. Het project Modernisering Monumentenzorg (MoMo) richt zich op twee specifieke onderdelen:
– Monumentenzorg en ruimtelijke ordening: van objectgericht naar omgevingsgericht.
– Monumentenzorg en maatschappij: van conserverend naar ontwikkelend.
Het monumentenbeleid moet beter inspelen op de kwaliteit van de omgeving. Verder is het van belang om de monumentenzorg beter te laten aansluiten op maatschappelijke vraagstukken. Een voorbeeld hiervan is de herstructurering van aandachtswijken.
In de loop van 2010 worden de wijzigingen bekend die voortvloeien uit de Modernisering Monumentenzorg (MoMo), een traject dat de verantwoordelijke minister al heeft opgestart. We houden je hiervan op de hoogte.
Voor meer informatie kun je contact opnemen met Guido Goorts, vakgroepleider Vastgoed op 0493– 352070 of viag.goorts@gca.nl.
