Per 1 juli 2015 is de Wet aanpak schijnconstructies (WAS) in werking getreden. Een belangrijk onderdeel daarvan is de ketenaansprakelijkheid. Met name in de bouw is er vaak sprake van een keten van opdrachtgevers. Uitgangspunt van de WAS is dat arbeid van de werknemers (die zich vaak laag in de keten bevinden) uiteindelijk ten goede komt van alle opdrachtgevers binnen de keten. Om die reden is volgens de WAS de gehele keten verantwoordelijk voor een correcte loonbetaling van deze werknemers, en niet alleen de eigen werkgever.
Tot 1 juli 2015 konden werknemers enkel en alleen hun eigen werkgever aanspreken wanneer zij hun loon – dat kan zijn het overeengekomen loon maar ook het Cao-loon of het minimumloon – niet kregen uitbetaald. Met de Wet Aanpak Schijnconstructies is hierin verandering gekomen en is er een nieuwe ketenaansprakelijkheid ontstaan voor de betaling van het verschuldigde loon. Hierna leggen wij u uit wat de ketenaansprakelijkheid inhoudt en wat u als opdrachtgever kunt doen om aan de ketenaansprakelijkheid te ontkomen.
Op grond van de Wet aanpak schijnconstructies kan de werknemer alle opdrachtgevers in de keten aansprakelijk stellen voor de betaling van het loon waarop hij recht heeft. De werknemer moet eerst zijn directe werkgever of diens opdrachtgever aanspreken. Die zijn hoofdelijk aansprakelijk voor het te betalen loon en de werknemer kan daarom kiezen wie hij als eerste wil aanpreken voor het te betalen loon. Als de werknemer het loon niet meer bij hen kan incasseren, bijvoorbeeld omdat zij failliet zijn of niet meer bestaan, dan kan de werknemer de eerstvolgende hogere schakel in de keten aanspreken. Indien ook deze niet meer aangesproken kan worden dan kan de werknemer het nog een stapje hogerop zoeken , en zo verder. Er is sprake van zogenaamde volgtijdelijke aansprakelijkheid. Dit betekent dat de schakels in de keten één voor één aansprakelijk zijn voor de betaling van het achterstallige loon. Net zolang tot de hoofdopdrachtgever aansprakelijk is. De ketenaansprakelijkheid is overigens niet van toepassing op de opdrachtgever als natuurlijke persoon die niet handelt in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de particulier die een huis voor zichzelf laat bouwen.
Niet verwijtbaar
De opdrachtgevers zijn overigens niet helemaal vogelvrij. Een opdrachtgever in de keten kan voorkomen dat hij aansprakelijk wordt gesteld door aannemelijk te maken dat hem niet kan worden verweten dat het verschuldigde loon niet is betaald. Om dat aannemelijk te kunnen maken dien t de opdrachtgever 1) maatregelen te nemen vóórdat de werkzaamheden worden uitgevoerd, en dus bij het verlenen van de opdracht, en 2) tijdens het uitvoeren van de werkzaamheden dient de opdrachtgever maatregelen te nemen als blijkt dat de werknemers die in de keten werkzaam zijn niet overeenkomstig de Nederlandse wet of CAO worden betaald.
Preventieve maatregelen
Bij de te nemen preventieve maatregelen moet gedacht worden aan het controleren of de onderneming wel in het Nederlandse handelsregister staat geregistreerd. Verder is het verstandig om zoveel mogelijk met gecertificeerde opdrachtnemers in zee te gaan. Ook is het verstandig om te controleren of de prijs die de opdrachtnemer heeft aangeboden wel realistisch is met het oog op het naleven van de geldende arbeidsvoorwaarden en het verschuldigde loon. Verder kan worden gedacht aan het opnemen van specifieke bepalingen in de overeenkomst die er toe strekken dat ook daadwerkelijk de geldende arbeidsvoorwaarden zullen worden toegepast. Ook kan worden gedacht aan het opnemen van een bepaling waarin de opdrachtnemer zich verbindt om mee te werken aan controles door middel van een audit.
Maatregelen tijdens de uitvoering van de overeenkomst
Tijdens de uitvoering van de overeenkomst kan de opdrachtgever verifiëren of de geldende arbeidsvoorwaarden ook daadwerkelijk worden nageleefd. Dit kan hij doen door een controle te laten uitvoeren. Indien hierbij wordt geconstateerd dat de voorwaarden niet worden nageleefd dan dient de opdrachtgever zich in te spannen om dit op te lossen. In het uiterste geval kan de opdrachtgever in dat kader zelfs besluiten om de overeenkomst met de opdrachtnemer te ontbinden.
Indien uw onderneming regelmatig te maken heeft met ketenconstructies adviseren wij u om de overeenkomsten te laten toetsen aan de gewijzigde regelgeving.
Voor meer informatie kunt u terecht bij Ad Coppens, advocaat onderneming, via a.coppens@gca.nl of op 0493-331483.
