In een zaak waarin iemand in de gemeente Kerkrade een vergunning had aangevraagd voor het exploiteren van een escortbureau, diende ook het Algemeen Vragenformulier BIBOB (met de benodigde documentatie als bijlagen) te worden ingediend. Voor het in behandeling nemen van de door vergunningaanvraag was de betrokkene een bedrag van € 325,- aan leges verschuldigd. De gemeente Kerkrade had daarnaast een bedrag van € 568,- aan legeskosten in rekening gebracht voor de ‘intake en screening’ van het BIBOB-formulier en bijbehorende documenten. Betrokkene had de BIBOB-leges aangevochten.
De Hoge Raad heeft op 28 oktober 2016 bepaald, dat gemeenten geen leges mogen heffen voor BIBOB-onderzoekswerkzaamheden.
Het Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch was op 23 oktober 2015 al tot dat oordeel gekomen. Het Hof overwoog dat leges ter zake van het genot van door het gemeentebestuur verleende diensten kunnen worden geheven indien sprake is van werkzaamheden die rechtstreeks en in overheersende mate verband houden met dienstverlening ten behoeve van een individualiseerbaar belang (vgl. HR 9 september 2011, nr. 10/04967, ECLI:NL:HR:2011:BQ4105, BNB 2011/257).
Het doel van de Wet BIBOB is om het openbaar bestuur in staat te stellen zich te beschermen tegen het risico ongewild direct of indirect criminele activiteiten te faciliteren en te voorkomen dat de integriteit van de overheid daarmee wordt geschaad. De door de gemeente Kerkrade verrichte toetsingswerkzaamheden betreffen werkzaamheden die rechtstreeks voortvloeien uit de aan het gemeentebestuur opgedragen taken op het terrein van onder meer de leefbaarheid en veiligheid van de stad, de handhaving van de rechtsorde en de bestuurlijke slagkracht, aldus het Hof.
De BIBOB-onderzoekswerkzaamheden worden derhalve uitgevoerd gericht op de publieke taakuitoefening van de gemeente. Die werkzaamheden houden niet rechtstreeks en niet in overheersende mate verband met de dienstverlening ten behoeve van een individualiseerbaar belang. Dat de BIBOB-onderzoekswerkzaamheden plaatsvinden vanwege het in behandeling nemen van een vergunningaanvraag, is volgens het Hof niet van belang. De heffing van de BIBO-leges is dan ook niet toegestaan, aldus het Hof.
De Hoge Raad vindt nu dat het Hof het toepasselijke recht juist heeft beoordeeld. Het Hof heeft terecht aandacht besteed aan het karakter van de BIBOB-onderzoekswerkzaamheden, waarbij voorop staat dat het openbaar bestuur zich dient te beschermen tegen het risico ongewild direct of indirect criminele activiteiten te faciliteren en te voorkomen dat de integriteit van de overheid daarmee wordt geschaad. Volgens de Hoge Raad heeft het Hof terecht geoordeeld dat de door de gemeente Kerkrade verrichte BIBOB-activiteiten (‘intake en screening’) niet rechtstreeks en in overheersende mate verband houden met dienstverlening ten behoeve van een individualiseerbaar belang. De gemeente Kerkrade heeft daarbij (voornamelijk) de doelstelling van de Wet BIBOB nageleefd, en niet (in overheersende mate) het belang van de aanvrager van de vergunning gediend. Ook de Hoge Raad concludeerde dus dat de extra legeskosten van € 568,- voor BIBOB-onderzoek niet in rekening gebracht hadden mogen worden.
Meer weten hierover? Neem dan contact op met Patrick Grijpstra, advocaat Milieu + Omgeving, via 0493-331474 of per e-mail: p.grijpstra@gca.nl.
