Recent is er een procedure gevoerd waarin de vraag aan bod kwam of erfgenamen een erfenis zuiver hadden aanvaard omdat zij op kosten van de nalatenschap een maaltijd had genuttigd. Aanvaarding van de erfenis zou voor deze erfgenamen grote gevolgen hebben gehad omdat de nalatenschap negatief was.
Zuiver of beneficiair aanvaarden
In de wet is opgenomen dat een erfgenaam een nalatenschap kan aanvaarden of verwerpen. Aanvaarding kan op twee manieren plaatsvinden: zuiver of beneficiair.
Bij zuivere aanvaarding accepteert de erfgenaam de nalatenschap zonder voorbehoud. Dit heeft tot gevolg dat, als de nalatenschap negatief is en onvoldoende middelen bevat om de schulden te betalen, de erfgenaam zelf (uit zijn privévermogen) deze schulden moet voldoen.
Bij beneficiaire aanvaarding maakt de erfgenaam wel een voorbehoud. Hij wil eerst beoordelen of de nalatenschap een positief of een negatief saldo heeft. Mocht blijken dat de nalatenschap negatief is, dan is de erfgenaam niet aansprakelijk voor de schulden van de nalatenschap.
Zuiver aanvaarden: uitdrukkelijk of stilzwijgend
Een erfgenaam kan zuiver aanvaarden door een verklaring bij de griffie van de rechtbank af te leggen. Maar er kan ook sprake zijn van stilzwijgende zuivere aanvaarding. Dit is het geval als een erfgenaam zich ondubbelzinnig en zonder voorbehoud als een ‘zuiver aanvaard hebbende erfgenaam’ gedraagt. Maar wanneer is hiervan sprake?
Onderscheid: daden van beheer of zich gedragen als ‘heer en meester’
Als een erfgenaam ‘daden van beheer’ heeft verricht, is er geen sprake van zuivere aanvaarding. De daden van beheer zijn noodzakelijke handelingen die na het overlijden verricht moeten worden zoals het regelen van de uitvaart.
Wel is er sprake van zuivere aanvaarding als de erfgenaam over de goederen van de nalatenschap ‘als heer en meester’ beschikt of wanneer hij aan de schuldeisers van de nalatenschap laat blijken dat hij de schulden voor zijn rekening zal nemen. Een beschikkingsdaad is bijvoorbeeld het meenemen of verkopen van spullen uit de nalatenschap of het erkennen van een schuld.
Is het nuttigen van een maaltijd door de erfgenamen en betaald met de pinpas van de erflaatster op de dag van het overlijden van de erflaatster, een gedraging waarmee de nalatenschap stilzwijgend en zuiver is aanvaard? De schuldeiser stelde van wel en meende dat de erfgenamen uit eigen vermogen de schuld moesten voldoen. Ook het gerechtshof vond dat sprake was van zuivere aanvaarding.
Uitspraak Hoge Raad
De Hoge Raad is het daarmee niet eens en oordeelt dat tot de handelingen die erop zijn gericht om de overledene een passende uitvaart te bezorgen, ook een overleg op de sterfdag behoort. Het maken van redelijke kosten daarvoor ten laste van de nalatenschap kan niet worden gezien als een daad van aanvaarding. De kosten van een eenvoudige maaltijd kunnen worden gerekend tot de kosten voor de uitvaart. Er is dus geen sprake van zuivere aanvaarding en de erfgenamen zijn dus niet verplicht om de volledige schuld van de nalatenschap aan de schuldeiser die de procedure is gestart, te betalen.
Pas op!
Pas dus op bij het uitgeven van geld van de nalatenschap. Wanneer dit gaat om kosten voor de uitvaart, is het toegestaan. Gaat het om andere betalingen, dan kan het al snel als het beschikken als heer en meester worden gezien en zit je, voordat je het weet, vast aan een erfenis met schulden.
Nieuwe wet
Om erfgenamen tegen dit risico te beschermen, is er een nieuwe wet op komst die erfgenamen beter zou moeten beschermen tegen schulden uit een nalatenschap (Wet bescherming erfgenamen tegen schulden). In deze wet wordt verduidelijkt wanneer er sprake is van zuivere aanvaarding (namelijk als een erfgenaam goederen van de nalatenschap verkoopt of op andere wijze onttrekt aan schuldeisers van de nalatenschap). Ook komt er een uitzonderingsclausule in de wet voor gevallen waarin een erfgenaam, na de zuivere aanvaarding, alsnog wordt geconfronteerd met een onverwachte schuld.
Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Imke Gerrits, advocaat Familie via i.gerrits@gca.nl of 0493-331477.
