Stel je bent ondernemer in de detailhandel-branche. Je hebt de perfecte locatie gevonden voor een vestiging van je winkel. Na wat research blijkt dat de gemeente niet alle typen detailhandel toelaat, waaronder jouw beoogde detailhandel-winkel. Het bestemmingsplan is de zogeheten ‘boosdoener’. Het overkwam een ondernemer in gemeente Appingedam. In het betreffende bestemmingsplan stond dat alleen volumineuze detailhandel is toegestaan. Kortom: wel ruimte voor een meubelzaak, keukenzaak of een bouwmarkt, maar geen ruimte voor bijvoorbeeld een kledingzaak, schoenenzaak, health & beautyzaak of bakker. In de zaak van Appingedam ging het om een bekende schoenenzaak die op een bepaalde locatie zich wilde vestigen.
Een bestemmingsplan kan dus flink je ondernemersplannen door de war schoppen. Maar kan je hier dan niets tegen doen? Natuurlijk wel!
Afhankelijk van de situatie zijn er grofweg twee mogelijkheden:
- Beroep aantekenen tegen het bestemmingsplan. Let wel: je moet dan wel al een zienswijze hebben ingediend. Dit kan als het betreffende bestemmingsplan nog niet onherroepelijk is.
- Bezwaar maken tegen de weigering tot verlening van een omgevingsvergunning en eventueel later beroep. Als je plan past in het bestemmingsplan dan kan je het bevoegd gezag, burgemeester en wethouders, vragen om af te wijken van het bestemmingsplan. Dit doe je door een omgevingsvergunning aan te vragen. De weigering van een omgevingsvergunning is een besluit, en dat kan worden aangevochten.
Beperkingen toelaatbaarheid detailhandel
Onderscheid maken in de toelaatbaarheid van detailhandel op een bepaalde locatie mag niet zomaar. Sterker nog: het Europees recht stelt strenge eisen aan beperkingen die zien op de toelaatbaarheid van bepaalde detailhandel. Dit komt door de zogeheten ‘Dienstenrichtlijn’. De achterliggende gedachte van de richtlijn is dat dienstverleners, waaronder ook detailhandel, zich onbelemmerd in een andere lidstaat kunnen vestigen of tijdelijk diensten kunnen verrichten. Beperkingen zijn toegestaan, maar wel onder strenge eisen. Met deze richtlijn moet ook rekening worden gehouden in Nederland.
Toetsing bestemmingsplan door rechter
Wanneer vindt de rechter dat beperkingen in een bestemmingsplan voor detailhandel zijn toegestaan?
De rechter toetst of de beperkingen in een bestemmingsplan door de juridische beugel kunnen. Daarbij beoordeelt de rechter de eisen die vanuit het Europese recht gelden. De gestelde eisen afkomstig uit het Europese recht gelden voor elke lidstaat, dus ook Nederland. Een beperking moet voldoen aan de volgende eisen:
- de beperking mag niet discriminatoir zijn;
- de beperking moet noodzakelijk zijn;
- de beperking moet evenredig zijn.
De rechter vindt dat de ‘leefbaarheid van een stad’ een noodzakelijke reden kan zijn voor beperking. Dit is in lijn met de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie. Die oordeelde eerder dat bescherming van het stedelijk milieu een beperking kan rechtvaardigen. Voor steden die vrezen voor leegstand en dit proberen dit te voorkomen via regels, biedt dit standpunt dus perspectief. Zo ook voor gemeente Appingedam. Via de beperking in het bestemmingsplan probeert gemeente Appingedam erop aan te sturen dat niet-volumineuze detailhandel gevestigd blijft of zich gaat vestigen in het stadscentrum.
Als de beperking de ‘noodzakelijkheids-toets’ doorstaat, gaat de rechter ook beoordelen of de beperking ‘evenredig’ is. Hiermee wordt ten eerste bedoeld dat de beperking geschikt is om het doel te bereiken. Daarnaast wordt hiermee bedoeld dat de beperking niet verder mag gaan dan nodig. Pas dan is de ‘beperkingentoets’ klaar.
Eisen bestemmingsplan
Wie moet bewijzen?
In geval van een bestemmingsplan zal de gemeenteraad moeten onderbouwen dat de beperking aan alle eisen voldoet die aan een beperking wordt gesteld. De rechter kijkt hier zeer streng naar. In geval van het aanvechten van een weigering omgevingsvergunning moet diegene die hiertegen opkomt bewijzen dat de regel in het bestemmingsplan in strijd is met de Dienstenrichtlijn.
Hoe het afliep met de ondernemer die een schoenenzaak wilde beginnen op de desbetreffende locatie in gemeente Appingedam? Uiteindelijk mocht de gemeenteraad van Appingedam de beperking opnemen in het bestemmingsplan, maar hiervoor moest de gemeenteraad dan ook met een omvangrijk effectiviteitsonderzoek en een zorgvuldige beoordeling op locatieniveau komen. Uiteindelijk trok de gemeenteraad in deze casus aan het langste eind.
Neem contact op
Juridische hulp nodig?
Ben jij ondernemer en heb jij last van beperkingen afkomstig uit een bestemmingsplan, zoals bijvoorbeeld het feit dat het bestemmingsplan niet alle type detailhandel toelaat? Neem gerust contact met ons op. Wij bekijken samen met jou de mogelijkheden.
Meld je aan voor de nieuwsbrief!
Wil je op de hoogte blijven van de juridische ontwikkelingen? Meld je dan GRATIS aan voor dé juridische nieuwsbrief!
