Boeren die mais telen op zand- en/of lössgrond zijn verplicht om na de maisoogst een vanggewas te zaaien en dit vanggewas minimaal 10 weken op het land te laten staan. Ook op gronden die na de maisoogst zijn ontsmet, moeten vanggewassen worden geteeld. Tijdens deze periode mag het vanggewas niet bewerkt, geoogst of beweid worden. Het zaaien van een vanggewas is bedoeld om mogelijk in de bodem achtergebleven stikstof op te nemen en te voorkomen dat stikstof in het grondwater terechtkomt.
In het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van de Europese Unie behoren de vanggewassen jaarlijks uiterlijk op 30 september ingezaaid te zijn. Nu veel boeren tot die uiterste datum wachten met het inzaaien van een vanggewas, is die zaaidatum in de Gecombineerde opgave al voor-ingevuld. Als een boer echter op een eerdere datum een vanggewas heeft ingezaaid, moet de werkelijke inzaaidatum middels een wijziging van de Gecombineerde opgave doorgegeven worden aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Zonder die wijziging wordt de zaaidatum van 30 september aangehouden en gaat pas vanaf die datum de termijn van tien weken in. Boeren zijn daardoor verplicht het vanggewas langer in stand te houden dan de Europese regels vereisen.
Het is raadzaam om bewijsmateriaal van de inzaai van het vanggewas (soort, hoeveelheid zaaizaad, datum, etc.) in de administratie te bewaren. Dit geldt in het bijzonder voor boeren die een eerdere zaaidatum dan 30 september hebben doorgegeven. De RVO controleert namelijk extra bij boeren die een eerdere zaaidatum hebben gemeld. Sowieso zullen controles op vanggewassen in de komende jaren alleen maar toenemen. De RVO en de NVWA hebben namelijk geld ter beschikking gesteld om de efficiëntie en effectiviteit van inspecties te verbeteren, bijvoorbeeld door de inzet van drones, satellietfoto’s of andere innovatieve/technologische oplossingen.
Dit jaar heeft de Staatssecretaris van Economische Zaken in overleg met de Europese Commissie uitstel verleend voor het inzaaien van vanggewassen tot 15 oktober. Dit vanwege vertraging bij de oogst door de grote hoeveelheid neerslag die in de maand september in veel regio’s is gevallen (meer dan 100 millimeter). Boeren waren hierdoor niet in staat om tijdig een vanggewas in te zaaien. Boeren die gebruik wilden maken van deze uitstel-voorziening waren verplicht dit vóór 15 oktober 2015 te melden bij de RVO. Ditmaal heeft de Staatssecretaris nadrukkelijk laten weten dat boeren vóór die datum een beroep op overmacht moesten doorgeven op de website van de RVO.
Wat de meeste boeren niet weten, is dat een Europese regel (!) voorschrijft, dat als je de uiterste inzaaidatum van 30 september niet haalt, je binnen 10 werkdagen vanaf de dag waarop dit mogelijk was een beroep moet doen op ‘overmacht of uitzonderlijke omstandigheden’. Dit betekent dat je in beginsel altijd vóór 15 oktober, tezamen met bewijs van de ‘abnormale/onvoorziene natte omstandigheden’ op jouw perceel, bij de bevoegde autoriteit (de RVO) moet melden dat je een beroep doet op overmacht in verband met uitzonderlijke weersomstandigheden.
Wanneer een boer niet tijdig een vanggewas inzaait of zich niet (tijdig) beroept op overmacht, kan bij een controle door de NVWA een proces-verbaal worden opgemaakt. Dat proces-verbaal wordt zowel naar het Openbaar Ministerie als naar de RVO gestuurd. Van het Openbaar Ministerie kan de boer dan een aanzienlijke geldboete verwachten. De RVO zal bepalen of een randvoorwaardekorting op de GLB-subsidies wordt toegepast. Als boer voel je dat twee keer in de portemonnee. Beide sancties zijn aan te vechten, maar zorg ervoor dat je je daar binnen de termijn tegen verzet.
Meer weten hierover? Neem dan contact op met Patrick Grijpstra, advocaat Milieu + Omgeving via telefoonnummer: 0492-780193 of per e-mail: p.grijpstra@gca.nl.
