Overeenkomsten moeten worden nagekomen. Kan een partij niet nakomen? Dan is in principe sprake van een toerekenbare tekortkoming in de nakoming. De overeenkomst kan dan ontbonden worden of er kan schadevergoeding worden geëist. Maar wat als een partij niet na kan komen? In dat geval kan mogelijk een beroep gedaan worden op overmacht.
Wanneer is sprake van overmacht?
Er is sprake van overmacht als een partij afspraken niet nakomt en het niet nakomen van zijn verplichtingen niet aan hem kan worden toegerekend. De inbreuk op het contract is dan niet te wijten aan zijn schuld en komt niet krachtens de wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening.
Als je contracten sluit na de uitbraak van het coronavirus, en de problemen daarmee voorzienbaar waren, zal een beroep op overmacht niet slagen. Ook moet de prestatie zelf niet tijdig kunnen worden verricht om een beroep te kunnen doen op het wettelijke overmachtsartikel. Het moet dus absoluut onmogelijk zijn om de prestatie na te komen. Het gaat hierbij dus niet om de situatie dat de prestatie geleverd kan worden maar het contractuele evenwicht wordt verstoord, bijvoorbeeld door prijsdalingen.
Gevolgen van een beroep op overmacht
De belangrijkste gevolgen zijn:
- een vordering tot nakoming wordt (tijdelijk) afgewezen;
- de wederpartij heeft geen recht op schadevergoeding;
- de wederpartij kan de uitvoering van de overeenkomst opschorten én in bepaalde gevallen mag de wederpartij de overeenkomst die gesloten is ontbinden. De ontbinding zorgt ervoor dat de wederpartij ook niet meer aan zijn verplichtingen moet voldoen of recht heeft op ongedaan making hiervan (bijvoorbeeld: terugbetaling).
Schuldeisersovermacht
Naast de reguliere overmachtsbepaling, is er ook een wettelijke bepaling over schuldeisersovermacht. Stel, een leverancier moet een vracht leveren, maar mag de grens niet meer over. In dat geval moet gekeken worden wat redelijk is. De leverancier kan dan bijvoorbeeld wijziging of ontbinding van de overeenkomst vorderen.
Neem ook maatregelen als je verwacht dat je leverancier niet aan zijn verplichtingen kan doen. Pas op met het doen van vooruitbetalingen en stuur de leverancier een aanmaning waarin gevraagd wordt of hij binnen redelijke termijn verklaart dat hij bereid is zijn verplichtingen na te komen.
Let op: afwijking in contract of algemene voorwaarden mogelijk!
Hierboven is het wettelijke kader geschetst. Ook op dit punt komt de contractsvrijheid om de hoek kijken. Partijen mogen van deze bepalingen afwijken en dit wordt in de praktijk dan ook regelmatig gedaan. Of het beroep op een overmachtsclausule slaagt is afhankelijk van de uitleg van de bepaling en wat daarin staat. De rechtsgevolgen van een beroep op overmacht kunnen ook contractueel worden geregeld.
Slaagt een beroep op een overmachtsclausule of op de wettelijke overmachtsbepaling niet, dan kan mogelijk een beroep worden gedaan op onvoorziene omstandigheden.
Hulp nodig? Bel gerust.
