In een tijd dat de maaltijdbezorgers van Deliveroo vanwege de corona crisis overuren draaien, deed het Gerechtshof Amsterdam (hierna: hof) een allesbepalende uitspraak over hun arbeidsrelatie. Het hof oordeelde dat zij werken op basis van een arbeidsovereenkomst en dus geen zelfstandigen zijn.
Deliveroo
Deliveroo biedt sinds 2015 in Nederland een bezorgdienst aan van maaltijden van restaurants naar klanten. Tot 2018 werkten de maaltijdbezorgers als werknemers, waarna in 2018 werd besloten dat bezorgers als zelfstandigen de maaltijden gingen bezorgen. Vakbond FNV zag dit als aanleiding voor een procedure.
Feiten
Voordat bezorgers voor Deliveroo kunnen werken, moeten zij enkele introductiefilms hebben gekeken. Daarnaast moeten zij zich als ondernemer hebben ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel en over een btw-nummer beschikken. Zodra één van de twee soorten overeenkomsten van opdracht is getekend (keuze uit de Regular-overeenkomst en de Unlimited-overeenkomst), kan de bezorger aan de slag. Deliveroo betaalt haar bezorgers per afgeleverde bestelling. Daarnaast keert Deliveroo bonussen uit. Bezorgers kunnen zich laten vervangen door anderen en voor het materiaal (fiets en smartphone) zorgt de bezorger zelf. FNV is van mening dat de relatie tussen Deliveroo en haar bezorgers aan te merken is als arbeidsovereenkomst, nu manier van werken op basis van de overeenkomst van opdracht niet wezenlijk verschilt met de situatie toen Deliveroo arbeidsovereenkomsten gebruikte. De Rechtbank Amsterdam was het met FNV eens en oordeelde dat de bezorgers van Deliveroo werknemers zijn en geen zelfstandigen. Deliveroo ging tegen dit vonnis in hoger beroep.
Werknemer of zzp’er?
Om te kunnen oordelen of de bezorgers werknemers of zzp’ers zijn, moet gekeken worden naar de overeenkomst die Deliveroo met de bezorgers gesloten heeft. Het hof geeft aan dat het allereerst van belang is te kijken wat partijen hebben afgesproken. Pas zodra het helder is welke rechten en plichten partijen zijn overeengekomen, kan het hof beoordelen of er voldaan is aan de elementen van een arbeidsovereenkomst. Bij het in kaart brengen van de rechten en plichten spelen alle feiten en omstandigheden een rol. Ook de partijbedoeling kan daarin meegenomen worden. Zodra het hof inzichtelijk heeft wat de afspraken zijn, gaat zij over tot het beoordelen of deze afspraken voldoen aan de elementen ‘arbeid’, ‘loon’, ‘in dienst van’ en ‘gedurende zekere tijd’, op grond van artikel 7:610 BW. Indien dat het geval is, is er sprake van een arbeidsovereenkomst.
Het hof heeft de uitspraak uitgebreid gemotiveerd.
- Wat betreft het element ‘arbeid’ oordeelt het hof dat Deliveroo bezorgers vrijheid hebben. Deliveroo bezorgers hebben namelijk de keuzevrijheid een opdracht al dan niet te aanvaarden. Toch is die vrijheid niet zodanig groot, dat het onmogelijk is om als werknemer bestempeld te worden. Deliveroo betaalt de werknemers door het overmaken van een automatische tweewekelijkse betaling.
- De wijze van de betaling van ‘loon’ wijst volgens het hof eerder op een arbeidsovereenkomst dan een overeenkomst van opdracht.
- Het element ‘in dienst van’ wijst meer op werknemers dan op zelfstandigen. Het is hierbij van belang dat bezorgers zichzelf niet zien als ondernemers, tegenover de belastingdienst bestempelen zij het werk als hobby-matig. Voor de bezorgers is het werk namelijk vaak een bijbaantje. Ook klanten en restaurants zien de bezorgers als onderdeel van Deliveroo en niet als zelfstandige ondernemers. Bovendien is hier van belang dat Deliveroo door het toekennen van bonussen invloed kan uitoefenen op het gedrag van bezorgers, wat een aanwijzing is van gezag.
- Het hof is tevens van mening dat voldaan is aan het criterium dat de arbeid ‘gedurende zekere tijd’ moet worden verricht. Deliveroo voerde als argument hiertegen aan dat 60% van de bezorgers ten minste een maand of meer bezorgingen verrichten. Het hof zegt hierover dat dat juist niet veel zegt, omdat ook een werknemer per jaar minimaal vier weken vakantie heeft.
Verder acht het hof nog van belang dat Deliveroo een ongevallenverzekering heeft afgesloten en bezorgers in beperkte mate doorbetaald bij ziekte. Ook is het loon zodanig laag dat niet kan worden verwacht dat bezorgers als zelfstandige een verzekering afsluiten tegen de risico’s van arbeidsongeschiktheid en voorzieningen treffen bij andere omstandigheden, zoals werkeloosheid.
Al met al is het element ‘arbeid’ het enige element wat vrijheid vertoont en daardoor eerder wijst op zelfstandigen dan op werknemers. Doordat de overige 3 elementen (‘loon’, ‘in dienst van’ en ‘gedurende zekere tijd’) echter zo sterk wijzen op werknemers en de vrijheid ook niet heel groot is, moeten de bezorgers van Deliveroo aangemerkt worden als werknemers in plaats van zelfstandigen.
Gevolgen van de uitspraak
Deze langverwachte uitspraak komt niet als een verrassing, maar zal wel veel invloed hebben. Commerciële platforms die vraag en aanbod van werk bij elkaar brengen schieten als paddenstoelen uit de grond. Deze platforms zorgen ervoor dat ondernemers meer omzet kunnen maken, omdat zij klanten eenvoudig en snel kunnen bereiken. Ook voor consumenten is het een uitkomst, omdat zij meer keuze hebben en gemakkelijk bepaalde ondernemers kunnen vinden. Veel van deze platforms zetten nu nog werkers als zzp’ers in, maar deze uitspraak zal daar veel verandering in brengen.
Ben je ondernemer en vraag je je af of degenen die jouw klussen uitvoeren werknemers of zelfstandigen zijn en wil je meer informatie over de arbeidsovereenkomst en de overeenkomst van opdracht? Of heb je een andere arbeids- of ondernemingsrechtelijke vraag? Neem dan gerust contact op met iemand uit ons Team Arbeid en Onderneming! We helpen je graag verder.
