In een uitspraak van de Raad van State, waarin de opgelegde bestuurlijke boete uiteindelijk werd bepaald op € 16.000,00, werd overwogen dat als de boete op grond van de wet is verdubbeld, vanwege een herhaalde overtreding (recidive), matiging nog steeds aan de orde kan zijn.
De zaak in kwestie
De Inspectie SZW (voorheen: de Arbeidsinspectie) kwam er tijdens een hercontrole achter dat een Bulgaar zonder tewerkstellingsvergunning schoonmaakwerk deed in een restaurant. Bij een eerdere controle was de inspecteur diezelfde Bulgaar tegengekomen terwijl hij het restaurant aan het schoonmaken was. Beide overtredingen zijn beboet op grond van de Wet arbeid vreemdelingen (Wav). De tweede keer werd de boete verdubbeld tot € 24.000,00 op grond van artikel 19d lid 2 Wav, omdat het restaurant dezelfde overtreding nogmaals had begaan. Het restaurant had daar bezwaar tegen gemaakt. Dat bezwaar had de minister van SZW ongegrond verklaard. Hierop ging het restaurant in beroep bij de rechtbank Midden-Nederland, die het beroep gegrond verklaarde en de boete halveerde tot € 12.000,00. De rechtbank vond het gepast om het normale boetebedrag op te leggen, en niet een dubbel zo hoog bedrag vanwege recidive. De minister van SZW weigerde zich daarbij neer te leggen en ging in hoger beroep bij de Raad van State. Het restaurant maakte van deze gelegenheid gebruik door zelf ook beroepsgronden naar voren te brengen.
Het oordeel van de Raad van State
Het opleggen van een boete op grond van de Wav is een discretionaire bevoegdheid. Dit wil zeggen dat de minister niet verplicht is een boete op te leggen. In het geval de minister gebruik maakt van de bevoegdheid om een boete op te leggen, moet hij op grond van de wet de hoogte van de boete afstemmen op de mate waarin deze aan de overtreder kan worden verweten en op de ernst van de overtreding. Daarbij moet rekening worden gehouden met de omstandigheden waaronder de overtreding is gepleegd.
De minister stelde zich op het standpunt dat er bij verdubbeling van de boete vanwege recidive geen ruimte is voor matiging. De Raad van State was het niet eens met die stelling. Onder verwijzing naar een uitspraak van 11 maart 2015 moeten de feiten en omstandigheden van het geval en de (bijzondere) omstandigheden die de overtreder heeft aangevoerd bij het vaststellen van een bestuurlijke boete, volgens de Raad van State steeds beoordeeld worden, zoals die zich op dat moment voordoen. Dat wil zeggen dat matiging van de boete niet is uitgesloten bij recidive. Dit laat volgens de Raad van State echter onverlet dat de aangevoerde feiten en omstandigheden in het geval waarin recidive zich voordoet, anders mogen worden gewogen dan in het geval van een eerste overtreding. Dat wil zeggen dat de overtreder van goeden huize moet komen om de boete gematigd te krijgen. Er rust in dat geval een zwaardere last op de overtreder om (bijzondere) feiten en redenen aan te voeren waarom de bestuurlijke boete naar beneden bijgesteld zou moeten worden.
In de onderhavige zaak zag de Raad van State geen reden voor matiging van de boete, reden waarom de minister alsnog in het gelijk werd gesteld. Nu de minister in de tussentijd het toepasselijke boetebedrag voor deze overtreding had verlaagd tot € 8.000,00, werd het dubbele daarvan (oftewel € 16.000,00) opgelegd. Zo viel de boete voor het restaurant uiteindelijk € 4.000,00 lager uit en was het aanvechten van de boete toch zinvol geweest.
Resumé
In tegenstelling tot waar voorheen van uit werd gegaan, is een verdubbeling/verhoging van een bestuurlijke boete geen automatisme. Bij het vaststellen van de boete moet telkens worden bezien of er redenen/omstandigheden zijn aangevoerd die een verlaging van de boete rechtvaardigen. De uiteindelijke boete moet immers evenredig zijn. Het bestuursorgaan of de rechter kunnen de feiten en omstandigheden anders wegen, in welk geval het opgelegde boetebedrag overeind zal blijven.
Heeft u vragen hierover? Of is aan u een hogere bestuurlijke boete dan gebruikelijk opgelegd? Neemt u dan vrijblijvend contact op met Patrick Grijpstra, advocaat Milieu + Omgeving, op telefoonnummer 0493-352070 of per e-mail: p.grijpstra@gca.nl
