Hoe voorkom je dat vergevorderde onderhandelingen worden afgebroken en de afbrekende partij geen schadevergoeding aan je verschuldigd is? Zelfs wanneer je te goeder trouw bent en in beginsel mag verwachten dat een (nagenoeg perfecte) overeenkomst wordt gesloten, kun je met lege handen achterblijven.
Arrest Plas/Valburg
Op grond van het arrest Plas/Valburg uit 1982 wordt de (mate van) aansprakelijkheid bepaald door de fase waarin de onderhandelingen door één van de partijen wordt afgebroken. In de eerste fase staat het partijen vrij om de onderhandelingen te staken en is aansprakelijkheid van de stakende partij dus niet aan de orde. In de tweede fase mogen de onderhandelingen nog worden gestaakt, maar is de stakende partij verplicht de in het kader van de onderhandelingen gemaakte kosten van de teleurgestelde partij te vergoeden. In de derde (en laatste) fase mogen de onderhandelingen eigenlijk niet meer worden afgebroken. Indien dat toch gebeurt, moet de stakende partij de schade van de teleurgestelde partij vergoeden en onder omstandigheden zelfs de gederfde winst vergoeden. Na dit arrest ontstaat telkens discussie tussen partijen over de fase waarin de onderhandelingen zijn afgebroken.
Arrest CBB/JPO
Met het arrest CBB/JPO uit 2005 heeft de Hoge Raad getracht een einde te maken aan deze discussies. De Hoge Raad bepaalt dat onderhandelingen afgebroken mogen worden, “tenzij dit op grond van het gerechtvaardigd vertrouwen van de wederpartij in het tot stand komen van de overeenkomst of in verband met andere omstandigheden van het geval onaanvaardbaar zijn”. Dit houdt in dat, hetzij de onderhandelingen zonder verdere consequenties gestaakt mogen worden, hetzij de onderhandelingen alleen na vergoeding van schade (en gederfde winst) gestaakt mogen worden. Het arrest zorgt voor een aanzienlijke omslag in de ondernemingsrecht, omdat de teleurgestelde partij nu minder kans maakt om zijn schade vergoed te krijgen. Ook dit arrest heeft de nodige discussie tot gevolg gehad, maar ditmaal met name in de literatuur.
Voorovereenkomst
Nadien is in de praktijk en in de lagere (feiten)rechtspraak een nadere invulling gegeven aan de betekenis van beide arresten, waarbij wordt afgesproken wanneer onderhandelingen al dan niet afgebroken kunnen worden en ongewenste discussie over de verschuldigdheid en/of de hoogte van de schadevergoeding wordt voorkomen. Zeker bij onderhandelingen die lange tijd in beslag nemen en waar grote (financiële) belangen op het spel staan, is het verstandig voorbehouden en uitsluitingen vast te leggen in een zgn. ‘voorovereenkomst’. De huidige jurisprudentie ziet met name op de invulling van voorovereenkomsten, waar gevallen bekend zijn, waar door middel van enkele taalkundige slimmigheden aansprakelijkheid wordt omzeild. Indien geen voorovereenkomst wordt gesloten, geldt in beginsel het CBB/JPO-arrest.
Indien je slepende onderhandelingen voor de boeg hebt en er stevige belangen spelen, laat je dan adviseren/bijstaan door Luc Tacx, advocaat Onderneming via telefoonnummer 0493 – 331486 of via l.tacx@gca.nl of door één van zijn collega’s, zodat je achteraf niet wordt verrast als (g)een voorovereenkomst is gesloten.
